Lanac života-preživljavanja

Više puta smo pomenuli Reanimaciju tj. Resuscitaciju, odnosno , borbu za život i krađu sigurnoj smrti, akutno obolele ili povređene osobe.
Voleli bi smo da vam pojasnimo šta znači Lanac života- Chain of survival, i da svi shvate, da se 2 do 3 karike tog lanca nalaze u rukama svake osobe, ljudi koji naiđu na obolelog ili povređenog.

Prestankom disanja i/ili srčanog rada organizam ostaje bez kiseonika, što dovodi do odumiranja ćelija. Moždane ćelije odumiru prve, već za nekoliko minuta. Samo unutar tog kratkog vremena ima smisla pokušati oživljavanje.

Klinička smrt = stanje neposredno nakon prestanka disanja i srčanog rada, a prije odumiranja ćelija, kada je još moguće postupkom reanimacije oživjeti osobu.

Cerebralna (moždana) smrt = odumiranje moždanih ćelija. Nastaje nekoliko minuta po prestanku disanja ili rada srca. Ovo je nepovratan proces.

Oživljena osoba kod koje je već došlo do delimičnog gubitka moždanih ćelija imaće blaže ili teže znakove oštećenja mozga koji se prepoznaju kao invalidnost ili smanjeno intelektualno funkcionisanje. U najtežim slučajevima "oživljena" osoba može biti u trajnoj komi, priključena na respirator, bez ikakvog izgleda da se jednog dana probudi, što nije cilj postupka oživljavanja.

Vremenski period koji protekne od prestanka disanja i/ili srčanog rada do odumiranja moždanih ćelija je varijabilan. Najčešće iznosi 3-5 minuta, ali može biti i duži. Ako je klinički mrtva osoba u stanju podhlađenost ili hipotermije (npr. utopljenik izvađen iz hladne vode), hemijske reakcije u tijelu se znatno usporavaju pa je i odumiranje ćelija usporeno. Time dobijamo više vremena za započinjanje uspješnog reanimacijskog postupka.

Ako se sa reanimacijom započne u prva tri munuta postoji šansa oživljavanja od oko 75%. Početak reanimacije u prva 4 min. pruža mogućnost uspeha tek u oko 50% slučajeva, dok poslije 5 min. koeficijent uspeha drastično opada.
Ekipi Urgentne medicinske pomoći je potrebno da dođe do mesta dešavanja u proseku 8 do 12 minuta. Cilj nam je da to vreme skratimo, na zlatnih 4 do 5 minuta, to je razlog uviđenja ekipa u okolnim mestima.

Brže se stigne kad je ekipa slobodna u blizini. Više vremena protekne u slučaju da nema slobodne ekipe, da poziv nije adekvatan, da je ekipa udaljena , da je saobraćaj zakrčen ili da ostali vozači ne propuštaju auto urgentne medicine i pored zvučne i svetlosne signalizacije.

Prva karika lanca je
- prepoznavanje situacije u kojoj može doći do nastanka kliničke smrti, ili već prisutnu kliničku smrt.
Tada treba brzo pozvati HMP i davati koncizne odgovore na postavljena pitanja dispečera. Svako raspravljanje,svađa, pretnje i vređanje samo otežavaju rad i odugovlače slanje ekipe.

Druga karika lanca je
- osnovna životna potpora, BLS - basic life support, kojom se kupuje vreme do dolaska ekipe, kojom se kupuje vreme do dolaska ekipe, a podrazumeva spoljašnju masažu srca i veštačko disanje, usta na usta. To omogućava da krv stigne do vitalnih organa do dolaska ekipe, tj. sprečava trajno moždano oštećenje.

Naravno da se podrazumeva, da osoba koja je naišla na unesrećenu,ne može se udaljiti sa lica mesta i komentarisati kako:” nema vremena “, “ nije plaćena za to “, “ ne sme “, “ sačekaću vas ispred zgrade “, i slično.
Pozivaju se svi sugrađani koji žele da nauče osnove BLS i AED da posete sajt Resuscitacionog saveza Srbije i Crne Gore na adresi www.resuscitatio.org.yu gde će naći kontakt telefone i on-line prijave za neki od kurseva koji se organizuju. Možda će baš tim znanjem pomoći nepoznatoj osobi ili porodici , sačuvati još jedan život.
Oživljavanje je veština koja se ne može naučiti iz knjige.

Treća karika lanca je
- automatska defibrilacija srca, AED- Automatic External Defibrillation.
Nažalost Novi Sad još nema defibrilatore postavljene na nekoliko kritičnih mesta u gradu. Ali sa obzirom da ih Inđija ima , kao i mnogi gradovi u svetu, nadamo se da će i Novi Sad uskoro moći priuštiti sebi i ovu kariku lanca. “Time is of the essence when suffering a cardiac arrest, since the chance of survival decreases about 10% per minute without administering defibrillation. “

Četvrta karika lanca je
- dolazak ekipe Urgentne medicinske pomoći i dalji nastavak, stručnog ukazivanja pomoći.

Rezultat je spašen život.

U Pittsburgh-u je globalnom edukacijom laika, preživljavanje bolesnika pogođenih zastojem srca na javnim mestima, povećano sa 2 do 3 posto na impresivnih 18 posto!

Jedan primer uspešne reanimacije, vođen uputstvima dispečera HMP Beograda, objavljen je na sajtu Timočkog medicinskog glasnika,

Adresa autora:
Snežana Petrović
Gradski zavod za hitnu medicinsku pomoć
11000 Beograd

Pri čemu je dispečer koristio Indeks urgentnog zbrinjavanja. Ova knjiga je prevod drugog izdanja norverške verzije iz 1999. god. Redosled poglavlja ili izdanja Indeksa urgentnog zbrinjavanja prilagođen je zdravstvenom sistemu Srbije i Crne Gore.

Naravno da sličnih primera ima i u Novom Sadu, ali ih autor ovog teksta nije pronašao na internetu, ali je zato veliki broj primera objavljen na mnogim sajtovima drugih zemalja i gradova u svetu.

Pozdrav svim građanima Novog Sada i okoline uz poziv da nauče BLS i AED.

Ps. Autor ovog teksta ne vrši obuku, niti je instruktor, iako je , kao i većina radnika HMP Novog Sada prošao tu obuku. Tačnije informacije o svemu što vas interesuje možete dobiti od lekara koji organizuju i vode kurseve.
Za život!
U toku pisanja teksta osim naznačenih sajtova, korišćeni su podaci sa još nekoliko internet stranica
npr. Zagrebačke HMP, Riječke HMP, www.basiclifesupport.net , stranice sa Wikipedie, i nekoliko stranih sajtova o automatskoj defibrilaciji srca, reanimaciji i uzrocima naprasne smrti u Americi.